Chiny są krajem bardzo szybko rozwijającym się, coraz bardziej widocznym na globalnym forum gospodarczym. Również w Europie Środkowej i Wschodniej pojawia się coraz więcej firm z Kraju Środka. Dlatego też należy nauczyć się podejścia do przedstawicieli chińskiego biznesu, poznać ich kulturę i obyczaje.

Znaczenie kultury w życiu codziennym

Chińczycy są nacją znacząco różniącą się pod względem kulturowym od przedstawicieli krajów europejskich. Wykazanie się znajomością pewnych zasad może mieć strategiczne znaczenie i wpływ na całokształt współpracy oraz wzajemnych stosunków. Przyczyną tego jest fakt, iż Chińczycy, szczycąc się swoją pięciotysięczną historią, przykładają ogromną wagę do zachowania pewnych społecznych konwenansów i tradycyjnych wartości.

Kultura oraz społeczne obyczaje i zasady przekładają się również na prowadzenie biznesu oraz podejście do partnerów handlowych. Niezwykle cenione są rytuały społeczne, konwenanse, reguły prowadzenia rozmów. Dlatego tak ważne jest poznawanie zasad, które powinny obowiązywać podczas prowadzenia rozmów z inwestorem, negocjacji oraz szeroko rozumianej komunikacji. Ich przestrzeganie przez stronę polską może pozytywnie wpłynąć na relacje z Chińczykami i przełożyć się na sukces danego projektu.

Z drugiej strony, właśnie ze względu na brak wiedzy o pewnych schematach myślenia Chińczyków i różnicach kulturowych, wiele działań chińskich przedsiębiorstw w krajach europejskich zakończyło się fiaskiem. Przedstawiciele polskich instytucji rządowych często popełniają błędy w kontaktach z partnerem chińskim właśnie ze względu na brak zrozumienia sposobu myślenia partnera.

Konfucjusz

Najważniejszym elementem kultury chińskiej, mającym wpływ na sposób myślenia Chińczyków jest konfucjanizm. W szczególności dotyczy to hierarchicznej struktury społeczeństwa i organizacji, znaczenia rodziny, przywiązania do autorytarnego zarządzania, paternalizmu, przywiązania do tradycji, harmonii, działania w grupie oraz siły osobistych powiązań. Człowiek postrzegany jest w odniesieniu do swoich relacji, związków i kontaktów, a nie jako indywidualność.

Postrzeganie długoterminowe

Kluczowym aspektem kultury dalekowschodniej jest ”postrzeganie długoterminowe” (ang. long-term orientation). Przedsiębiorcy tamtejsi cenią sobie solidne, długotrwałe związki z partnerem biznesowym. Doraźne, krótkotrwałe korzyści nie są dla nich wystarczające. Zdolności finansowe danego przedsiębiorstwa nie są jedynym wyznacznikiem determinującym decyzję o podjęciu współpracy. Dlatego też, tak ważne jest wzajemne poznanie się partnerów. Przedsiębiorstwa azjatyckie efektywnie kooperują tylko z dobrze poznanymi partnerami, którzy już zdobyli ich zaufanie. Aby to osiągnąć, należy dać się poznać partnerowi prywatnie, poprzez częste spędzanie z nim czasu, wspólne biesiady. Należy tu wykazać się spora dawką cierpliwości. Jest to zupełnie inne podejście od biznesmenów z Europy, gdzie liczy się szybki zysk, a przyjaźnie zawiera się z przyczyn osobistych, a nie biznesowych. Wyżej opisany element kultury chińskiej widoczny jest szczególnie podczas podejmowania decyzji inwestycyjnej. Proces ten trwa miesiącami. Decyzja musi być zatwierdzona przez wiele szczebli w danym przedsiębiorstwie. Zdarza się jednak i tak, że decyzja może być podjęta przez decyzyjną osobę w firmie w wyniku impulsu. Może on wynikać z przyjaznej atmosfery zapewnionej w czasie spotkania, czy miłego gestu ze strony polskiej. Wiele razy byłem świadkiem sytuacji, której o wyborze danej oferty inwestycyjnej nie decydowały względy merytoryczne ale kwestia nastawienia władz lokalnych, uprzejmość, kultura i oddanie szacunku chińskiemu partnerowi. Kiedy firma chińska raz podejmie decyzję możemy być pewni, że się z niej nie wycofa.

Kolektywizm

Kolejnym elementem, który wyróżnia azjatyckie systemy kierowania organizacjami jest silny kolektywizm. W przedsiębiorstwie rzadko spotykane są indywidualne przedsięwzięcia członków zespołu oraz tzw. ”wychodzenie przed szereg”. W azjatyckich firmach wszelkie sukcesy rozkładają się na cała grupę ludzi – nigdy na pojedynczych leaderów. Również potencjalne porażki są problemem całej grupy. Wynika to z zasad konfucjanizmu, jak również z czasów komunizmu, w których ceniło się pracę grupową. Jest to zupełnie inne podejście od indywidualnego podejścia w przedsiębiorstwach np. amerykańskich.

Guangxi

Niesłychanie istotnym elementem w kulturze chińskiej jest waga kontaktów i znajomości (”Guangsi”). Należy nadmienić, że o ile w Europie posiadanie tzw. ”układów” jest postrzegane negatywnie, o tyle w Chinach jest to jak najbardziej akceptowane zjawisko. Chińskie powiedzenie mówi: ”nie ważne, kim jesteś, tylko kogo znasz”. W związku z powyższym całkiem naturalnym dla menadżera azjatyckiego, nawet podczas pierwszego spotkania, będzie wymienienie osób, które zna a nawet przechwalanie się tym. Często w czasie spotkań biznesowych, przedstawiciele firm chińskich opowiadają o swoich relacjach z rządem, władzami lokalnymi, innymi firmami, kontaktach na szczeblu międzynarodowym – starają się pozycjonować jak najwyżej w hierarchii dzięki swojej rozleglej bazie kontaktów i relacji polityczno-biznesowych.

Kobiety w delegacjach

Następnym specyficznym elementem kultury chińskiej jest wysoki stopień maskulinizacji społeczeństwa. Jest to bardziej widoczne w Korei oraz Japonii, gdzie praktycznie nie widzi się kobiet na wysokich stanowiskach w strukturze przedsiębiorstw. Chiny w tym aspekcie nie są aż tak skrajne – poziom maskulinizacji jest niewiele wyższy niż np. w rejonie Europy Środkowej i Wschodniej. W czasie częstych spotkań z delegacjami chińskimi zauważamy, że przewaga kobiet po stronie polskiej budzi lekkie zdziwienia u naszych partnerów. Z drugiej strony widoczne jest coraz większe zrozumienie dla „wymysłów” zachodu i obecność kobiet jest coraz bardziej akceptowana.

Powyższy artykuł miał na celu wprowadzenie w specyfikę kultury chińskiej. Istotne jest, aby zapoznać się i przyswoić wyżej wymienione elementy. Niekoniecznie musimy je akceptować ale warto mieć ich świadomość. W następnym artykule poruszę kwestie dotyczące komunikacji, prowadzenia negocjacji i kwestie zachowania twarzy.