Wśród przedsiębiorców prowadzących interesy z Chińczykami, panuje przekonanie, że nie warto zawierać z nimi umów na piśmie, gdyż po pierwsze i tak nie można ich potem wyegzekwować a po drugie, dla Chińczyka ważniejsza jest relacja osobista, czyli ogólnie mówiąc wszystko, co można określić mianem guanxi.

Z jednej strony rzeczywiście, pojawia się problem rozumienia czym jest umowa: w naszym kręgu kulturowym, umowa wieńczy pewien proces dochodzenia do porozumienia i zawiera ustalenia finalne, co do których strony oczekują, że będą przestrzegane. Dla Chińczyka umowa opisuje pewien proces biznesowy, który ma swoją dynamikę, więc co do zasady nie może być niezmienna.

To jednak wcale nie oznacza, że umowy dla Chińczyków są bez znaczenia. Podobnie pogląd, że w razie złamania umowy nie można uzyskać ochrony prawnej jest uproszczeniem.

Według raportów Banku Światowego, Chińskie Sądy Ludowe są jednymi z najbardziej efektywnych na świecie , od kilku lat klasyfikowane są w pierwszej dwudziestce. (Polska tymczasem oscyluje w okolicach 80 miejsca).

Na czym więc polega problem, skąd przekonanie, że w razie niedotrzymania warunków umowy przez kontrahenta nie otrzymamy ochrony prawnej w sądzie ?

Składa się na to wiele czynników, w tym miejscu wskażę dwa :

– często umowy w obrocie międzynarodowym zawierane są w języku angielskim, bo daje to przekonanie że wiemy i rozumiemy co w niej jest napisane. Takie umowy mogą być przedmiotem postępowania przed sądem arbitrażowym, ale nigdy sądem ludowym. Językiem urzędowym jest język mandaryński i Sądy Ludowe badają jedynie umowy sporządzone po mandaryńsku (mandaryński prawniczy). Oczywiście nie wyklucza to dopuszczalności dołączania tłumaczenia w języku angielskim czy polskim. Ale tekst autentyczny musi być sporządzony w mandaryńskim,

– Umowy bywają rozbudowane na modłę anglosaską. To częsty błąd związany z przenoszeniem obcych Chinom tradycji do Chin. W kulturze prawa common law zwykła umowa najmu może liczyć ponad sto stron. Kiedy u nas dwadzieścia parę lat temu zaczęły pojawiać się podobne umowy, wzbudzały one uśmieszek u starych prawników. Teraz już się przyzwyczailiśmy do takiego rodzaju kontraktowania. W Chinach rozbudowana i skomplikowana umowa nie ma szans w Sądzie Ludowym. Sąd najprawdopodobniej dopatrzy się w niej sprzeczności z prawem chińskim i uzna ją za nieważną w całości lub części. Ważna umowa ma być prosta, zawierać essentialia negotii . Należy unikać skomplikowanych i rozbudowanych konstrukcji. W sprawach nieuregulowanych w umowie zastosowanie znajdą zasady ogólne przewidziane przepisami prawa chińskiego. Przykładem mogą być umowy sprzedaży w obrocie międzynarodowym: zgodnie z art. 130 chińskiego prawa zobowiązań, umowa sprzedaży jest umową, w której sprzedawca przenosi własność oznaczonej rzeczy na kupującego a kupujący płaci cenę. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego CHRL ogłoszonym w 2012 roku, sąd uzna umowę za ważną, zawiera ona oznaczenie stron oraz przedmiot umowy i jego ilość (chyba że przepisy szczególne inaczej). Forma umowy sprzedaży jest zasadniczo dowolna, może być pisemna lub ustna, lub w inny sposób, byleby wynikała z niego jasno intencja stron zawarcia umowy.

Na okoliczność zawarcia umowy można przedstawiać dowody takie jak paragony, dowody dostarczenia towarów, wyciągi bądź pokwitowania. Nawet wówczas gdy dokumenty te nie wymieniają wierzyciela, jednak są one w jego posiadaniu i zostały przedłożone sądowi, na ogół umowa zostanie uznana za zawartą ( o ile nie zostanie złożony dowód przeciwny).

Podsumowując: prosta i zgodna z prawem chińskim umowa sporządzona w języku mandaryńskim stanowi dobrą podstawę dochodzenia swoich praw przed Sądem Ludowym. Jest to droga szybsza i tańsza od postępowania arbitrażowego, choćby dlatego że nie musimy przechodzić przez osobną procedurę uznania wyroku sądu polubownego i stwierdzenia jego wykonalności.